تفاوت گیربکس CVT با دوکلاچه؛ کدام یک بهتر است؟

ایده اولیه گیربکس CVT (مخفف عبارت Continuously Variable Transmission) به قرن 15 میلادی برمی‌گردد. لئوناردو داوینچی در سال 1490 میلادی طراحی ابتدایی یک سیستم انتقال قدرت با نسبت متغیر و مشابه CVT امروزی را ارائه داد، که البته تنها در حد طراحی باقی ماند. اولین کاربرد عملی گیربکس CVT به سال 1958 و در خودروی DAF 600 مربوط می‌شود که توسط شرکت هلندی DAF تولید می‌شد. این سیستم مجهز به دو پولی و تسمه لاستیکی، به ویژه برای خودروهای سبک طراحی شده بود. در دهه 80 میلادی، سوبارو به عنوان نخستین خودروساز آسیایی، نوعی از CVT را با سیستم ECVT به خط تولید خود اضافه کرد. بین دهه 90 تا 2000 میلادی، شرکت‌های تویوتا، نیسان و هوندا به شدت روی توسعه این فناوری سرمایه‌گذاری کرده و تویوتا کرولا، نیسان سنترا و هوندا فیت را به عنوان نخستین خودروهای آسیایی مجهز به گیربکس CVT معرفی کردند.

این نوع گیربکس به‌جای استفاده از چرخ‌دنده‌های سنتی، از دو پولی مخروطی و یک تسمه مقاوم از جنس فلز یا لاستیک بهره می‌برد که امکان تغییر پیوسته نسبت دنده را فراهم می‌سازد.

ایده اولیه گیربکس DCT برای نخستین بار توسط مخترع فرانسوی و همکار سیتروئن، آدولف کگرس، مطرح شد. در آن زمان، به دلیل محدودیت‌های فناوری و سیستم‌های الکترونیکی، این طرح نتوانست به مرحله اجرا برسد. اما در دهه 80 میلادی، پورشه با به کارگیری گیربکس DCT در خودروهای مسابقه‌ای مدل‌های 956 و 962، نخستین تجربه موفق را کسب کرد. این سیستم که به نام PDK شناخته می‌شود، عملکرد بسیار خوبی داشت، اما به دلیل پیچیدگی و هزینه بالا، برای تولید انبوه مناسب نبود. از اوایل دهه 2000 با استفاده فولکس واگن از گیربکس DCT در مدل‌های گلف، جتا و آئودی A3، سایر خودروسازان نیز به این تکنولوژی جذاب توجه کردند.

DCT یا انتقال قدرت دو کلاچی، ترکیبی از دو گیربکس دستی در یک ساختار با دو کلاچ مستقل است که یکی به دنده‌های زوج و دیگری به دنده‌های فرد اختصاص داده شده است. به یاری سیستم کنترل الکترونیکی پیشرفته، تعویض دنده‌ها به صورت سریع و بدون هیچ‌گونه توقف در انتقال قدرت انجام می‌شود. این نوع گیربکس به دو حالت تر و خشک عرضه می‌شود.

DCT خشک چیست؟

در گیربکس‌های DCT خشک، دو صفحه کلاچ بدون استفاده از روغن یا هر نوع روان‌ساز داخلی فعالیت می‌کنند. به این معنا که اصطکاک میان صفحه کلاچ و فلایویل بدون وجود محیط روغنی مدیریت می‌شود.

این سیستم با طراحی ساده‌تر و هزینه کمتر نسبت به نمونه تر، توانسته است مصرف سوخت را به شکل چشمگیری کاهش دهد، زیرا در آن اتلاف انرژی در روغن صورت نمی‌گیرد. با این حال، هنگام رانندگی در ترافیک سنگین یا در مسیرهای شیب‌دار، ممکن است به لرزش، افزایش دما و در نهایت فرسودگی صفحه کلاچ منجر شود. این فناوری که با ساختاری ساده اما حساسیت بالاتر طراحی شده، بیشتر برای خودروهای با قدرت پیشرانه پایین یا متوسط مناسب است.

DCT تر چیست؟

در این نوع سیستم، کلاچ‌ها درون یک محفظه حاوی روغن قرار دارند و در حین فعالیت به‌طور مداوم با روغن خنک می‌شوند. این خنک‌سازی باعث کاهش حرارت و سایش می‌شود که در نتیجه، لرزش کمتری ایجاد می‌گردد و انتقال قدرت به‌صورت نرم‌تر و پایدارتر صورت می‌پذیرد. این نوع گیربکس با قابلیت تعویض دنده سریع‌تر، توانایی بیشتری در شرایط بحرانی مانند شتاب‌گیری و ترافیک سنگین از خود نشان می‌دهد و دوام آن به مراتب بالاتر است.

دلیل لرزش اولیه DCT:

گیربکس DCT خشک دارای طراحی مشابهی با گیربکس‌های دستی است و به همین دلیل، در هنگام آغاز حرکت، حس نیم‌کلاچ را به راننده منتقل می‌کند. این لرزش‌های مختصر یا تکان‌های اولیه که معمولاً در نوع خشک بیشتر مشاهده می‌شود، ناشی از فشار وارد بر صفحه و نوسانات دور موتور به دلیل هماهنگی بین ECU و TCU است. به علاوه، این احساس ممکن است در مقایسه با عملکرد گیربکس‌های خودکار معمولی یا CVT، به نظر بیشتر از واقعیت بیاید.

تجربه‌ای نوین از رانندگی :

در خودروهای دارای گیربکس CVT، انتقال قدرت بدون نیاز به تعویض دنده صورت می‌گیرد که نتیجه آن شتاب‌گیری نرم و یکنواخت است. در مقابل، در گیربکس DCT، لرزش‌ها در هنگام آغاز حرکت قابل احساس بوده و تجربه‌ی رانندگی را متفاوت می‌کند.

تسریع در روند:

گیربکس DCT در زمان شتابگیری، عملکردی به مراتب برتر از خود نشان می‌دهد زیرا تغییر دنده‌ها با سرعت بالا و افت قدرت حداقلی انجام می‌شود. در مقابل، گیربکس CVT در هنگام شتابگیری نه تنها کند عمل می‌کند بلکه صدای قابل توجهی نیز تولید می‌کند. همچنین، در مسیرهای کوهستانی، بالا بودن دور موتور با گیربکس CVT می‌تواند تجربه رانندگی را کمتر لذت‌بخش کند.

مدیریت در ترافیک:

گیربکس CVT در شرایط رانندگی شهری و ترافیک‌های شلوغ عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد، در حالی که گیربکس DCT خشک ممکن است در مواجهه با ترافیک طولانی مشکلاتی ایجاد کند. با این حال، در نوع تر DCT این مشکلات کمتر محسوس است، البته نیاز به فعال‌سازی اتوهولد در این گیربکس نیز همچنان حائز اهمیت است.

نرخ مصرف سوخت:

هر دو نوع گیربکس در مقایسه با گیربکس اتوماتیک معمولی، مصرف سوخت کمتری دارند؛ اما در شرایط رانندگی شهری، سیستم CVT با عملکرد بهینه‌تری که در دور موتور ایده‌آل ارائه می‌دهد، مصرف سوخت کمتری دارد. در حالی که در جاده‌ها یا شرایط ترکیبی، گیربکس DCT معمولاً بازده بهتری از خود نشان می‌دهد.

خدمات تعمیر و نگهداری:

با وجود طراحی ساده‌تر گیربکس CVT، نگهداری صحیح از تسمه داخلی آن بسیار حائز اهمیت است. اگر روغن به‌موقع تعویض نشود یا فشار زیادی به آن وارد شود، ممکن است به این قطعه آسیب جدی وارد گردد. در مقابل، گیربکس DCT با ساختاری پیچیده‌تر و دوام بیشتر، نیازمند دقت بیشتری در استفاده است.

اگر به دنبال یک تجربه رانندگی آرام و بدون استرس در ترافیک هستید و تمایلی به افزایش دور موتور خودرو ندارید، انتخاب گیربکس CVT می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد. اما اگر شتاب‌گیری سریع و رانندگی اسپرت برایتان جذاب است، گیربکس DCT می‌تواند بهترین انتخاب برای شما باشد.